افت سرمایه‌گذاری چوب لای چرخ اقتصاد افغانستان

افت میزان سرمایه‌گذاری در افغانستان امسال به ۳۶ درصد رسید. اتاق تجارت افغانستان می‌گوید بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی و افزایش ناامنی‌ در افغانستان سرمایه‌گذاران این کشور را مجبور کرده تا سرمایه‌های خود را از افغانستان بیرون کنند.

از بیش از ۴۵۰ کارخانه‌ که تنها در پارک‌های صنعتی پلچرخی کابل فعال بودند، حالا بسیاری از آن‌ها تعطیل و هزاران کارگر آن‌ها بیکار شده‌اند.

از یکی از این کارخانه‌های نساجی دیدن کردم که در گذشته روزانه بیش از ۲۰ هزار متر پارچه نخی تولید می‌کرد، اما حالا سکوت مطلق آنجا حاکم است؛ از بیش از ۳۰۰ کارمند این کارخانه تنها چند کارگر فنی و نگهبان باقی مانده‌اند. همه قعطات ماشین‌های کارخانه را از هم جدا کرده و در گوشه‌ای گذاشته و روی آن پارچه کشیده‌اند.

نصیراحمد انصاف، رئیس اتحادیه صنعتکاران کابل می‌گوید: "به طور متوسط در هر کارخانه سه میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده بود، اما سرمایه‌گذاری متوقف شده است. برخی از کارخانه‌داران بخصوص سرمایه‌گذاران هرات، قندهار و ننگرهار سرمایه‌های‌شان را به کشورهای پاکستان و ایران منتقل کرده‌اند. این کشورها سهولت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاران افغان ایجاد کرده‌اند."

اتاق تجارت افغانستان می‌گوید که صدها کارخانه دیگر در سایر ولایات تعطیل شده‌اند.

شماری از این سرمایه‌دارانی که سرمایه‌های خود را از افغانستان بیرون کرده‌اند به دلیل این که ممکن برای آنها مشکل ایجاد شود از صحبت با بی‌بی‌سی خوداری کردند. اما کبیرخان عیسی‌خیل تنها سرمایه‌گذاری بود که حاضر به گفت‌وگو شد.

آقای عیسی‌خیل مسئول چند شرکتی از گروه مشورتی تجاری است که ۳۲ شرکت ملی و بین‌المللی زیرمجموعه آن است و در بخش‌های مختلف صنعتی، تولیدی، واردات و صادرات فعالیت می‌کند.

این گروه میلیون‌ها دلار را در بخش‌های مختلف بخصوص تولید دارو در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده بود، اما اخیرا بخش زیادی از سرمایه خود را بیرون کرده است.

آقای عیسی‌خیل میزان سرمایه را که از افغانستان برون کرده مشخص نکرد، اما گفت میلیون‌ها دلار را بیرون کرده است.

او افزود: "حالا من به سطح منطقه سرمایه‌گذاری کرده‌ام، در ترکیه و امارات متحده عربی."

در مورد مقدار سرمایه و شمار سرمایه‌گذاران که در حدود دو سال اخیر از افغانستان بیرون شده آمار دقیق در دست نیست، اما در سال گذشته میزان کاهش سرمایه‌گذاری ۲۶ درصد بود که امسال به ۳۶ درصد رسیده است.

صیام‌الدین پسرلی، سخنگوی اتاق تجارت افغانستان می‌گوید برخی‌ها پنهانی سرمایه‌های‌شان را بیرون می‌کنند.

او گفت: "سرمایه‌داران زیر فشار دولت قرار دارند تا سرمایه‌های‌شان را در این کشور نگهدارند، اما وضعیت آن‌ها را مجبور به بیرون کردن سرمایه‌های خود کرد. بسیاری‌ها سرمایه‌های‌شان را به کشورهای پاکستان، ایران، ترکیه، امارات متحده عربی، روسیه و حتی در برخی کشورهای اروپایی منتقل کرده‌اند."

سخنگوی اتاق تجارت بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، فساد اداری و افزایش ناامنی را دلیل فرار سرمایه‌ها می‌داند.

او گفت که تنها در نزدیک به دو ماه اخیر ۴۵ سرمایه‌گذار و یا اعضای خانواده‌های آن‌ها را افراد مسلح ناشناس بخاطر گرفتن پول ربوده و یا کشته‌اند.

در کنار این‌ها نبود زیربناها مانند جاده‌های معیاری، خط آهن، زمین و برق هم که از جمله چالش‌های سرمایه‌گذاری در افغانستان عنوان می‌شود که از سرمایه‌گذاران را از سرمایه‌گذاری در این کشور دلگیر کرده است.

بسیاری از مردم از جمله سرمایه‌گذاران از برگشت افغانستان به دهه ۱۳۷۰ خورشیدی هراس دارند، دهه‌ای که در اثر جنگ‌های داخلی هزاران نفر کشته شدند و سرمایه‌های بسیاری‌ها آن‌ها به تاراج رفت.

دولت افغانستان نگرانی‌های سرمایه‌گذاران را متوجه شده و برای جلوگیری از فرار سرمایه‌ها برنامه‌ای روی دست گرفته است. اما برای رفع مشکلات اساسی سرمایه‌گذاران در بخش امنیت، فساد اداری و زیربناها در این برنامه راه حل‌های قطعی به نظر نمی‌رسد.

قربان حقجو، مسئول اداره حمایت از سرمایه‌گذاری‌ خصوصی یا آیسا اما می‌گوید دولت آماده است که هر گونه امکانات را برای سرمایه‌گذاری در افغانستان مساعد سازد.

آقای حقجو گفت: "سرمایه‌داران به جای فرار پول‌شان می‌توانند در افغانستان سرمایه‌گذارای کنند. آنها بگویند که از دولت چه می‌‎خواهند تا ما خواسته‌های‌شان را بر آورده سازیم."

امضای توافقنامه بندر تجاری چابهار، افتتاح بند سلما و روی دست گرفتن ساخت چند بند برق از جمله برنامه‌هایی‌ است که اخیرا دولت برای جلوگیری از رکود اقتصاد افغانستان آن‌ها را به اجرا گذاشت، اما این برنامه‌ها هنوز نتوانسته سرمایه‌گذاران را برای باقی ماندن در کشور شان دلگرم سازد.

بی بی سی